بلاک چین، واژهای که امروزه زیاد با آن مواجه میشویم! از فناوریهای روز نظیر ارزمجازی و NFT گرفته تا موارد روزمرهتری مثل نرمافزارهای شبکههای اجتماعی، کلمهی «بلاک چین» مدام تکرار میشود. اما بلاک چین دقیقا چیست؟ چه کاربردهایی دارد؟ چگونه میتوان به درستی از آن استفاده کرد؟ آیا امنیت کافی را دارد؟ و صدها سوال دیگری که همواره در ذهنمان تشکیل شده و در این مطلب قصد داریم به بررسی پاسخ آنها بپردازیم!
بلاک چین چیست؟
بلاک چین یک پایگاه داده توزیع شده است که بین گرههای یک شبکه کامپیوتری به اشتراک گذاشته میشود. به عنوان یک پایگاه داده، یک بلاک چین اطلاعات را به صورت الکترونیکی در قالب دیجیتال ذخیره میکند. بلاک چینها بیشتر به خاطر نقش حیاتی خود در سیستمهای ارزهای دیجیتال، مانند بیت کوین، برای حفظ گزارش ایمن و غیرمتمرکز تراکنشها شناخته میشوند. نوآوری بلاک چین این است که وفاداری و امنیت گزارش دادهها را تضمین کرده و بدون نیاز به شخص ثالث قابل اعتماد، برای شما اعتماد ایجاد میکند.
یکی از تفاوتهای کلیدی بین یک پایگاه داده معمولی و یک بلاک چین، نحوه ساختار دادهها است. یک بلاک چین اطلاعات را با هم در گروههایی به نام «بلاک (بلوک)» جمع آوری میکند. این گروهها مجموعهای از اطلاعات را در خود نگه میدارند.
بلوکها دارای ظرفیتهای ذخیرهسازی خاصی هستند و هنگامی که پر میشوند، بسته میشوند و به بلوک پر شده قبلی متصل میشوند و زنجیرهای از دادهها را تشکیل میدهند که به نام زنجیره بلوکی یا «بلاک چین» شناخته میشود. تمام اطلاعات جدیدی که پس از آن به سیستم اضافه میشوند، در یک بلوک تازه تشکیل شده دور هم گردآوری شده که پس از پر شدن نیز به زنجیره اضافه میشوند.
یک پایگاه داده معمولاً دادههای خود را در قالب جداول گردآوری میکند، در حالی که یک بلاک چین، همانطور که از نامش پیداست، دادههای خود را در قالب تکههایی (بلوکهایی) که در کنار هم قرار گرفتهاند نگهداری میکند. این ساختار داده به طور ذاتی یک خط زمانی برگشت ناپذیر از دادهها را زمانی که در محیط غیر متمرکز پیاده سازی میشود ایجاد میکند.
هنگامی که یک بلوک پر میشود، دیگر در آن تغییری ایجاد نمیشود و بخشی از آن مجموعه به حساب میآید. هر زمانی که یک بلوک به یک زنجیره اضافه میشود، یک مهر زمانی دقیق داده به آن تعلق میگیرد.
نکات کلیدی
- بلاک چین نوعی پایگاه داده مشترک است که با یک پایگاه داده معمولی در نحوه ذخیره اطلاعات متفاوت است. بلاک چین دادهها را در بلوکهایی ذخیره میکند که سپس از طریق رمزنگاری به یکدیگر مرتبط میشوند.
- هنگام ورود اطلاعات، دادههای جدید به یک بلوک جدید اضافه میشوند. هنگامی که بلوک با داده پر شد، به بلوک قبلی زنجیر میشود، که باعث میشود دادهها به ترتیب زمانی به هم متصل شوند.
- انواع مختلفی از اطلاعات را میتوان در یک بلاک چین ذخیره کرد، اما رایجترین استفاده تا کنون به عنوان دفتر کل برای تراکنشها بوده است.
- در بیت کوین، بلاک چین به صورت غیر متمرکز استفاده میشود تا هیچ فرد یا گروهی به آن کنترل نداشته باشد، بلکه همه کاربران به طور جمعی کنترل را حفظ میکنند.
- بلاک چینهای غیرمتمرکز تغییر ناپذیر هستند، به این معنی که دادههای وارد شده برگشت ناپذیرند. برای بیت کوین، این به این معنی است که تراکنشها به طور دائم ثبت میشوند و برای همه قابل مشاهده هستند.
یک بلاک چین چگونه کار میکند؟
هدف بلاک چین این است که اجازه دهد اطلاعات دیجیتال ثبت و توزیع شود، اما ویرایش نشود. به این ترتیب، بلاک چین پایه و اساس دفاتر غیر قابل تغییر یا سوابق تراکنشهایی است که نمیتوان آنها را تغییر داد، حذف کرد یا از بین برد. به همین دلیل است که بلاک چینها به عنوان فناوری دفتر کل توزیع شده (DLT) نیز شناخته میشوند.
مفهوم بلاک چین، که اولین بار به عنوان یک پروژه تحقیقاتی در سال 1991 معرفی شد، ابتدا در سال 2009 به صورت گسترده استفاده شد: بیت کوین. در سالهای پس از آن، استفاده از بلاک چین از طریق ایجاد ارزهای دیجیتال مختلف، اپلیکیشنها، امور مالی غیرمتمرکز (DeFi)، توکنهای غیر قابل تعویض (NFT) و قراردادهای هوشمند گسترش یافته است.
فرایند معامله
ویژگیهای ارز دیجیتال
عدم تمرکز بلاک چین
تصور کنید که یک شرکت دارای یک مزرعه سرور با 10000 کامپیوتر است که برای نگهداری پایگاه دادهای که تمام اطلاعات حساب مشتری خود را در خود نگه میدارد، استفاده میشود. این شرکت دارای یک ساختمان انبار است که تمامی این کامپیوترها را زیر یک سقف قرار داده و کنترل کامل هر یک از این کامپیوترها و تمامی اطلاعات موجود در آنها را در اختیار دارد.
با این حال، چنین ساختاری یک برابر است با یک نقطه شکست. اگر برق آن مکان قطع شود چه اتفاقی میافتد؟ اگر اتصال اینترنت آن قطع شود چه؟ اگر کاملاً بسوزد و نابود شود چه؟ اگر شخصی اشتباها با یک کلیک همه چیز را پاک کند چه؟ در هر صورت، دادهها از بین میروند و یا خراب میشوند.
کاری که یک بلاک چین انجام میدهد این است که اجازه میدهد دادههای نگهداری شده در آن پایگاه داده در بین چندین گره شبکه در مکانهای مختلف پخش شوند. این نه تنها باعث ایجاد افزونگی میشود، بلکه وفاداری دادههای ذخیرهشده در آن را نیز حفظ میکند. اگر کسی بخواهد گزارشی را در یک نمونه از پایگاه داده تغییر دهد، گرههای دیگر تغییر نخواهند کرد و در نتیجه از انجام چنین عملی جلوگیری میشود.
اگر یکی از کاربران گزارش تراکنشهای بیت کوین را دستکاری کند، همه گرههای دیگر به یکدیگر رجوع کرده و اطلاعاتشان را مقایسه میکنند و به راحتی گرهای که اطلاعات نادرست دارد را مشخص میکنند. این سیستم به ایجاد نظم دقیق و شفاف بین رویدادها کمک میکند. به این ترتیب، هیچ گرهای در شبکه نمیتواند اطلاعاتی را که در آن نگهداری میشود تغییر دهد.
به همین دلیل، اطلاعات و تاریخچه (مانند تراکنشهای یک ارز دیجیتال) برگشت ناپذیر هستند. چنین گزارشی میتواند فهرستی از تراکنشها (مانند ارزهای دیجیتال) باشد، اما این امکان برای یک بلاک چین نیز وجود دارد که انواع دیگری از اطلاعات مانند قراردادهای قانونی، هویتهای ایالتی یا موجودی محصول یک شرکت را در خود نگهداری کند
برای اعتبارسنجی ورودیها یا گزارشهای جدید در یک بلوک، اکثریت پردازندههای شبکه غیرمتمرکز باید با آن موافقت کنند. برای جلوگیری از اعتبارسنجی تراکنشهای بد توسط اشخاص سودجو یا دوبرابر کردن هزینهها، بلاک چینها با یک مکانیسم توافقی مانند اثبات کار (PoW) یا اثبات سهام (PoS) ایمن میشوند. این مکانیسمها حتی زمانی که هیچ گرهای در شبکه نماینده و رهبر نیست، امکان توافق را فراهم میکند.
شفافیت
به دلیل ماهیت غیرمتمرکز بلاک چین، همه تراکنشها را میتوان با داشتن یک گره شخصی یا با استفاده از کاوشگرهای بلاک چین که به هر کسی اجازه میدهد تراکنشها را به طور زنده ببیند، مشاهده کرد. هر گره دارای کپی مخصوص به خود از زنجیره است که با تأیید و اضافه شدن بلوکهای جدید به روز میشود. این بدان معناست که اگر بخواهید، میتوانید بیت کوین را هر کجا که میرود ردیابی کنید.
به عنوان مثال، صرافیها در گذشته هک شدهاند و که کسانی که بیت کوین را در صرافی نگه میداشتند، همه چیز را از دست دادند. در حالی که ممکن است هکر کاملاً ناشناس باشد، بیت کوینهایی که آنها استخراج کردهاند به راحتی قابل ردیابی هستند. اگر قرار بود بیت کوینهای سرقت شده در برخی از این هکها به جایی منتقل یا خرج شوند، مشخص میشد.
البته، سوابق ذخیره شده در بلاک چین بیت کوین (و همچنین اکثر موارد دیگر) رمزگذاری شده است. این بدان معنی است که فقط صاحب یک گزارش میتواند آن را رمزگشایی کند تا هویت خود را آشکار کند (با استفاده از یک جفت کلید عمومی - خصوصی). در نتیجه، کاربران بلاک چین میتوانند با حفظ شفافیت ناشناس باقی بمانند.
آیا بلاک چین امن است؟
فناوری بلاک چین به چندین روش به امنیت و اعتماد غیرمتمرکز دست مییابد. برای مثال، بلوکهای جدید همیشه به صورت خطی و زمانی ذخیره میشوند. به این معنی که آنها همیشه به «انتهای» بلاک چین اضافه میشوند. پس از اضافه شدن یک بلوک به انتهای بلاک چین، بازگشت به عقب و تغییر محتویات بلوک بسیار دشوار است مگر اینکه اکثریت شبکه برای انجام این کار به اجماع رسیده باشند.
این به این دلیل است که هر بلوک حاوی هش (Hash) خاص خود به همراه هش بلوک قبل از خود و همچنین مهر زمانی ذکر شده در بالا است. کدهای هش توسط یک تابع ریاضی ایجاد میشوند که اطلاعات دیجیتال را به رشتهای از اعداد و حروف تبدیل میکنند. اگر آن اطلاعات به هر نحوی ویرایش شود، کد هش نیز تغییر میکند.
تصور کنید که یک هکر، که گرهای را در شبکه بلاک چین نیز کنترل میکند، میخواهد یک بلاک چین را تغییر دهد و ارز دیجیتال را از دیگران بدزدد. اگر این شخص بخواهد نسخه تکی خود را تغییر دهد، دیگر آن نسخه با کپی دیگران همخوانی ندارد. وقتی دیگران کپیهای خود را با یکدیگر مقایسه میکنند، متوجه میشوند که آن کپی از دیگر کپیها متفاوت است و نسخه آن هکر از این زنجیره بهعنوان نسخه قلابی کنار گذاشته میشود.
موفقیت در چنین هکی مستلزم آن است که هکر به طور همزمان 51 درصد یا بیشتر از نسخههای بلاک چین را کنترل و تغییر دهد تا کپی جدید آنها به نسخه اکثریت و در نتیجه زنجیره اصلی تبدیل شود. چنین حملهای همچنین به مقدار زیادی پول و منابع نیاز دارد، زیرا آنها باید همه بلوکها را دوباره پایه ریزی به این دلیل که اکنون دارای مهرهای زمانی و کدهای هش متفاوت هستند.
با توجه به تعداد بسیار زیاد شبکههای ارزهای دیجیتال و سرعت رشد آنها، هزینه انجام چنین شاهکاری احتمالاً غیر قابل تصور خواهد بود. چنین عملی نه تنها بسیار گران قیمت، بلکه احتمالاً بینتیجه خواهد بود. همچنین نمیتوان گفت که انجام چنین کاری توجهی را به خود جلب نخواهد کرد، زیرا اعضای شبکه شاهد چنین تغییرات شدیدی در بلاک چین خواهند بود.
سپس اعضای شبکه به سمت نسخه جدیدی از زنجیره که تحت تأثیر قرار نگرفته است هارد فورک (Hard Fork) میکنند. این امر باعث میشود که ارزش نسخه مورد حمله توکن کاهش پیدا کند و در نهایت حمله را بیمعنا میسازد، زیرا آن هکر اکنون کنترل یک دارایی بیارزش را در اختیار دارد. اگر یک هکر به فورک جدید بیت کوین حمله کند نیز همین اتفاق میافتد. این سیستم به این شکل ساخته شده است که مشارکت در شبکه به مراتب انگیزه اقتصادی بیشتری نسبت به حمله به آن داشته باشد.
بیت کوین در مقابل بلاک چین
فن آوری بلاک چین برای اولین بار در سال 1991 توسط Stuart Haber و W. Scott Stornetta، دو محققی که میخواستند سیستمی را پیاده سازی کنند که در آن مهرهای زمانی اسناد را نمیتوان دستکاری کرد، مطرح شد. اما تقریباً دو دهه بعد، با راه اندازی بیت کوین در ژانویه 2009، بلاک چین برای اولین بار کاربردی واقعی پیدا کرد.
پروتکل بیت کوین بر روی یک بلاک چین ساخته شده است. خالق نام مستعار بیت کوین، Satoshi Nakamoto، در یک مقاله تحقیقاتی در مورد معرفی ارز دیجیتال، از آن به عنوان «سیستم مالی الکترونیکی جدید که کاملاً همتا به همتا و بدون شخص ثالث قابل اعتماد است» یاد کرد.
نکته کلیدی که در اینجا باید به آن توجه کرد این است که بیت کوین صرفاً از بلاک چین به عنوان وسیلهای برای ثبت شفاف دفتر کل پرداختها استفاده میکند، اما بلاک چین، در تئوری، میتواند برای ثبت تغییرناپذیر هر تعداد نقطه داده استفاده شود. همانطور که در بالا مورد بحث قرار گرفت، چنین روندی میتواند به شکل معاملات، رأی در انتخابات، موجودی محصولات، شناسههای ایالتی، اسناد مربوط به خانهها و موارد دیگر باشد.
در حال حاضر، دهها هزار پروژه به دنبال استفاده از بلاک چینها برای کمکهایی به جامعه که فراتر از ثبت تراکنشها باشد هستند. به عنوان مثال، به عنوان راهی برای رأی دادن ایمن در انتخابات دموکراتیک. ماهیت تغییر ناپذیری بلاک چین به این معنی است که رأی گیری تقلبی بسیار دشوارتر میشود. به عنوان مثال، میتوان سیستم رأی گیری داشت که برای هر شهروند یک کشور یک رمز ارز یا توکن صادر میکند.
سپس به هر نامزد یک آدرس کیف پول خاص داده میشود و رأی دهندگان رمز یا رمز ارز خود را به آدرس هر نامزدی که میخواهند به آن رأی دهند ارسال میکنند. ماهیت شفاف و قابل ردیابی بلاک چین هم نیاز به شمارش آرای انسانی و هم توانایی هکران و افراد سودجو را برای دستکاری در برگههای رأی فیزیکی از بین میبرد.
بلاک چین در مقابل بانکها
بلاک چینها به عنوان یک نیروی مخرب در بخش مالی و به ویژه در سیستمهای پرداخت و بانکداری دیده میشوند. با این حال، بانکها و بلاک چینهای غیرمتمرکز بسیار متفاوت هستند.
برای اینکه ببینیم یک بانک چه تفاوتی با بلاک چین دارد، اجازه دهید سیستم بانکی را با استفاده بیت کوین از بلاک چین را مقایسه کنیم.
بلاک چین در مقابل بانکها
خصوصیات |
بانک |
بیت کوین |
ساعت کار |
|
بدون ساعت تعیین شده؛ 24 ساعت در 7 روز هفته و 365 روز در سال باز است. |
کارمزد تراکنش |
|
بیت کوین دارای کارمزد تراکنشهای متغیری است که توسط ماینرها و کاربران تعیین میشود. این هزینه میتواند بین 0 تا 50 دلار باشد، اما کاربران میتوانند تعیین کنند که مایل به پرداخت چه مقدار از این هزینه هستند. چنین سیستمی یک بازار باز ایجاد میکند که در آن اگر کاربر کارمزد خود را خیلی کم تعیین کند ممکن است تراکنش او پردازش نشود. |
سرعت تراکنش |
*حوالههای بانکی معمولاً در تعطیلات آخر هفته یا تعطیلات بانکی پردازش نمیشوند |
|
قوانین مربوط به شناخت مشتری |
حسابهای بانکی و سایر خدمات بانکی به قوانین «مشتری خود را بشناسید» (KYC) پایبندند. این بدان معناست که از نظر قانونی بانکها باید هویت مشتری را قبل از افتتاح حساب ثبت کنند. |
هر کسی یا هر چیزی میتواند بدون هیچ شناسهای در شبکه بیت کوین فعالیت کند. در تئوری، حتی یک موجود مجهز به هوش مصنوعی نیز میتواند در این شبکه فعال باشد. |
سهولت نقل و انتقالات |
کارت شناسایی دولتی، حساب بانکی و تلفن همراه حداقل الزامات انتقال دیجیتال است. |
اتصال به اینترنت و تلفن همراه حداقل نیاز برای نقل و انتقال است. |
حریم خصوصی |
اطلاعات حساب بانکی در سرورهای خصوصی بانک ذخیره شده و توسط مشتری حفظ میشود. حریم خصوصی حساب بانکی به میزان امن بودن سرورهای بانک و اینکه هر کاربر تا چه حد اطلاعات خود را ایمن میکند محدود میشود. اگر قرار بود سرورهای بانک به خطر بیفتد، حساب شخص نیز به خطر میافتاد. |
بیت کوین میتواند تا هر حدی که ماربر بخواهد حریم خصوص او را حفظ کند. تمام بیت کوینها قابل ردیابی هستند، اما اگر بیت کوین به صورت ناشناس خریداری شده باشد، نمیتوان مشخص کرد که چه کسی مالک آن بیت کوین است. اگر بیت کوین در صرافی KYC خریداری شود، بیت کوین مستقیماً به دارنده حساب صرافی KYC منتقل میشود. |
امنیت |
با فرض اینکه مشتری اقدامات امنیتی اینترنتی محکمی مانند استفاده از رمزهای عبور ایمن و احراز هویت دو مرحلهای را انجام میدهد، امنیت اطلاعات حساب بانکی کاملاً به امنیت سرور بانک که حاوی اطلاعات حساب مشتری است بستگی دارد. |
هر چه شبکه بیت کوین بزرگتر شود، امنیت آن بیشتر میشود. سطح امنیت دارنده یک بیت کوین و خود بیت کوین کاملاً به خود کاربر بستگی دارد. به همین دلیل توصیه میشود که افراد از ذخیره سازی سرد برای مقادیر بیشتر بیت کوین یا هر مقداری که قرار است برای مدت طولانی نگهداری شود استفاده کنند. |
تراکنشهای تأیید شده |
بانکها این حق را برای خود محفوظ میدارند که به دلایل مختلف از انجام تراکنشها خودداری کنند. همچنین بانکها حق مسدود کردن حسابها را دارند. اگر بانک شما متوجه خرید در مکانهای غیرمعمول یا برای اقلام غیرمعمول شود، میتواند از انجام تراکنش برای آن خرید خودداری کنند. |
خود شبکه بیت کوین نحوه استفاده از بیت کوین را در قالبهای مختلف دیکته نمیکند. کاربران میتوانند هر طور که صلاح میدانند بیت کوین را معامله کنند، اما باید دستورالعملهای کشور یا منطقه خود را نیز رعایت کنند. |
توقیف حساب |
با توجه به قوانین KYC، دولتها میتوانند به راحتی حسابهای بانکی افراد را ردیابی کنند و به دلایل مختلف داراییهای موجود در آنها را مصادره کنند. |
اگر بیت کوین به صورت ناشناس استفاده شود، دولتها به سختی میتوانند آن را ردیابی و مصادره کنند. |
چگونه از بلاک چین استفاده میشود؟
همانطور که اکنون میدانیم، بلوکها در بلاک چین بیت کوین دادههای مربوط به تراکنشهای پولی را ذخیره میکنند. امروزه بیش از 10000 سیستم ارز دیجیتال دیگر بر روی بلاک چین کار میکنند. اما به نظر میرسد که بلاک چین در واقع یک روش قابل اعتماد برای ذخیره دادهها در مورد انواع دیگر تراکنشها نیز هست.
برخی از شرکتهایی که تا کنون از بلاک چین استفاده کردهاند عبارتاند از: Walmart، Pfizer، AIG، Siemens، Unilever و بسیاری دیگر. برای مثال، IBM بلاک چینی با نام Food Trust برای ردیابی مسیری که محصولات غذایی طی میکنند تا به مقصدهایشان برسند، ایجاد کرده است.
چرا این کار را انجام داده است؟ صنایع غذایی شاهد شیوع بیشمار بیماریهایی از قبیل E. coli، Salmonella، و Listeria و همچنین مواد خطرناکی بوده است که به طور تصادفی وارد غذاها شدهاند. در گذشته هفتهها طول میکشید تا منبع چنین شیوعهایی یا علت بیماری در آنچه مردم میخورند پیدا شود.
استفاده از بلاک چین به برندها این امکان را میدهد که مسیر یک محصول غذایی را از مبدأ، در بین تمام توقف و حرکتهایش و در نهایت، تحویل آن را ردیابی کنند. اگر مشخص شود غذایی آلوده است، میتوان منشأ آن آلودگی را در هر محل توقف تا خود مبدأ ردیابی کرد.
به علاوه، این شرکتها اکنون میتوانند هر چیز دیگری را که ممکن است با آن غذا در تماس بوده باشد ببینند، که این امکان را ایجاد میکند تا مشکل خیلی زودتر شناسایی شود و به طور بالقوه جان انسانها را نجات دهد. این یک نمونه از نحوه استفاده عملی از بلاک چین است، اما بسیاری از اشکال دیگر برای پیاده سازی بلاک چین وجود دارد.
بانکداری و موارد مالی
شاید هیچ صنعتی بیشتر از بانکداری از استفاده از بلاک چین در عملیات تجاری خود سود نبرد. مؤسسات مالی فقط در ساعات کاری، معمولاً پنج روز در هفته، فعالیت میکنند. این بدان معناست که اگر سعی کنید چکی را در روز جمعه در ساعت 6 بعد از ظهر وصول کنید، احتمالاً باید تا صبح دوشنبه منتظر بمانید تا ببینید که پول به حساب شما رسیده است.
حتی اگر سپرده خود را در ساعات کاری واریز کنید، باز هم به دلیل حجم انبوه تراکنشهایی که بانکها باید آن را تسویه کنند، تأیید تراکنش یک تا سه روز طول میکشد. از سوی دیگر، بلاک چین هرگز نمیخوابد.
با ادغام بلاک چین در بانکها، مصرف کنندگان میتوانند تراکنشهای خود را در کمتر از 10 دقیقه پردازش کنند - اساساً این زمان برابر است با زمانی که صرف اضافه کردن یک بلوک به بلاک چین، صرف نظر از تعطیلات یا زمان روز یا هفته طول میکشد.
با استفاده از بلاک چین، بانکها این فرصت را دارند که با سرعت و امنیت بیشتری وجوه بین مؤسسات را مبادله کنند. به عنوان مثال، در تجارت سهام، فرایند توافق و تسویه میتواند تا سه روز (یا بیشتر، در صورت معامله بین المللی) طول بکشد، به این معنی که پول و سهام برای آن دوره زمانی مسدود میشوند.
با توجه به حجم مبالغ مورد نظر، حتی چند روزی که پول در حال انتقال است، میتواند هزینهها و خطرات قابل توجهی را برای بانکها به همراه داشته باشد.
واحد پول
بلاک چین بستر ارزهای دیجیتالی مانند بیت کوین را تشکیل میدهد. دلار آمریکا توسط Federal Reserve کنترل میشود. تحت این سیستم نظارت مرکزی، دادهها و ارز یک کاربر از نظر فنی به تصمیم بانک یا دولت بستگی دارد. اگر بانک کاربر هک شود، اطلاعات خصوصی مشتری در خطر است. اگر بانک مشتری سقوط کند یا مشتری در کشوری با دولت ناپایدار زندگی کند، ممکن است ارزش پول او در خطر باشد.
در سال 2008، چندین بانک ورشکسته نجات یافتند - تا حدی با استفاده از پول مالیات دهندگان. اینها نگرانیهایی هستند که برای اولین بار باعث شکل گرفتن بیت کوین و توسعه یافتن آن شدند.
بلاک چین به بیت کوین و سایر ارزهای دیجیتال با گسترش عملیات خود در شبکهای از رایانهها اجازه میدهد بدون نیاز به یک مرجع مرکزی کار کنند. این مسئله نه تنها ریسک را کاهش میدهد، بلکه بسیاری از هزینههای پردازش و تراکنش را نیز حذف میکند. بلاک چین همچنین میتواند به کشورهایی با ارزهای بیثبات یا زیر ساختهای مالی، ارز باثباتتری با کاربردهای بیشتر و شبکه گستردهتری از افراد و مؤسسات بدهد که بتوانند با آنها تجارت داخلی و بینالمللی داشته باشند.
استفاده از کیف پولهای رمزنگاری شده برای پسانداز کردن یا بهعنوان وسیلهای برای استفاده در پرداختها، مخصوصاً برای کسانی که هیچ شناسه دولتی ندارند، بسیار مهم است. برخی از کشورها ممکن است جنگ زده باشند یا دولتهایی داشته باشند که فاقد هرگونه زیرساخت واقعی برای ارائه هویت هستند. شهروندان چنین کشورهایی ممکن است به حسابهای پسانداز یا کارگزاری دسترسی نداشته باشند و بنابراین راهی برای ذخیره سازی پولشان به صورت ایمن ندارند.
مراقبتهای بهداشتی
ارائه دهندگان مراقبتهای بهداشتی میتوانند از بلاک چین برای ذخیره ایمن سوابق پزشکی بیماران خود استفاده کنند. هنگامی که یک پرونده پزشکی ایجاد و امضا میشود، میتوان آن را در بلاک چین نوشت، که به بیماران این اطمینان را میدهد که جزئیات پروندهشان قابل تغییر و دستکاری نیست.
این سوابق سلامت شخصی را میتوان با یک کلید خصوصی در بلاک چین رمزگذاری و ذخیره کرد، به طوری که تنها توسط افراد خاصی قابل دسترسی است و در نتیجه حفظ حریم خصوصی تضمین میشود.
سوابق اموال
اگر زمانی را در دفتر ضبط محلی خود سپری کرده باشید، میدانید که روند ثبت حقوق مالکیت هم سنگین و هم ناکارآمد است. امروزه یک سند فیزیکی باید به یک کارمند دولتی در اداره ثبت محلی تحویل داده شود، جایی که به صورت دستی در پایگاه داده مرکزی و فهرست عمومی بخش وارد میشود. اگر اختلافی بر سر مالکیت ایجاد شود، دعاوی مالکیت باید با شاخص عمومی تطبیق داده شود.
این فرایند نه تنها پرهزینه و وقت گیر است، بلکه مستعد خطای انسانی است، که در آن هر اشتباه ردیابی مالکیت دارایی را کم کاربردیتر میکند. بلاک چین این پتانسیل را دارد که نیاز به اسکن اسناد و ردیابی فایلهای فیزیکی در یک دفتر ضبط محلی را از بین ببرد. اگر مالکیت دارایی در بلاک چین ذخیره و تأیید شود، مالکان میتوانند اعتماد کنند که سند آنها دقیق و به طور دائم ثبت شده است.
در کشورهای جنگ زده یا مناطقی که زیرساختهای دولتی یا مالی ندارند، و مطمئناً دفتر ثبت ندارند، اثبات مالکیت یک ملک تقریباً غیرممکن است. اگر گروهی از افرادی که در چنین منطقهای زندگی میکنند بتوانند از بلاک چین استفاده کنند، میتوان خطوط زمانی شفاف و روشنی را برای مالکیت دارایی ایجاد کرد.
قراردادهای هوشمند
قرارداد هوشمند یک کد کامپیوتری است که میتوان آن را در بلاک چین برای تسهیل، تأیید یا مذاکره مفاد یک قرارداد ساخت. قراردادهای هوشمند تحت مجموعه شرایطی عمل میکنند که کاربران با آن موافقت میکنند. هنگامی که این شرایط برآورده شد، شرایط توافقنامه به طور خودکار اجرا میشود.
مثلاً ممکن است یک مستأجر بالقوه مایل باشد با استفاده از یک قرارداد هوشمند آپارتمانی را اجاره کند. صاحبخانه موافقت میکند که به محض پرداخت ودیعه توسط مستأجر، کد درب آپارتمان را به مستأجر بدهد. هم مستأجر و هم صاحبخانه بخش مربوط به معامله خود را به قرارداد هوشمند میفرستند، که از زمان تاریخ شروع اجاره، کد درب را محفوظ نگه میدارد و به طور خودکار آن را هنگام پرداخت هزینه در اختیار مستأجر قرار میدهد.
اگر صاحبخانه تا تاریخ اجاره کد درب را ارائه نکند، قرارداد هوشمند ودیعه را بازپرداخت میکند. این کار هزینهها و فرایندهایی را که معمولاً با استفاده از دفتر اسناد رسمی، میانجی شخص ثالث یا وکلا صورت میگیرد حذف میکند.
زنجیره تأمین
مانند مثال Food Trust از IBM ، تأمین کنندگان میتوانند از بلاک چین برای ثبت منشأ موادی که خریداری کردهاند استفاده کنند. این قابلیت به شرکتها اجازه میدهد تا صحت نه تنها محصولات خود، بلکه برچسبهای رایجی مانند «ارگانیک»، «محلی» و «تجارت منصفانه» را نیز تأیید کنند.
همانطور که توسط Forbes گزارش شده است، صنعت غذا به طور فزایندهای از بلاک چین برای ردیابی مسیر و ایمنی غذا در طول سفر مزرعه به کاربر استفاده میکند.
رأی گیری
همانطور که در بالا ذکر شد، بلاک چین میتواند در یک سیستم رأی گیری مدرن استفاده شود. همانطور که در انتخابات میان دورهای نوامبر 2018 در ویرجینیای غربی آزمایش شد، رأی گیری با بلاک چین، پتانسیل حذف تقلب در انتخابات و افزایش مشارکت رأی دهندگان را دارد.
پروتکل بلاک چین همچنین شفافیت را در فرایند انتخابات حفظ میکند و پرسنل مورد نیاز برای برگزاری انتخابات را کاهش میدهد و نتایج تقریباً فوری را برای مقامات فراهم میکند. این امر نیاز به بازشماری مجدد یا هرگونه نگرانی واقعی مبنی بر اینکه تقلبی ممکن است در انتخابات صورت گیرد را از بین میبرد.
مزایا و معایب بلاک چین
با وجود تمام پیچیدگیهایش، پتانسیل بلاک چین به عنوان قالبی غیر متمرکز برای نگهداری سوابق تقریباً بدون محدودیت است. از حریم خصوصی بیشتر کاربر و افزایش امنیت گرفته تا هزینههای پردازش کمتر و خطاهای کمتر، فناوری بلاک چین ممکن است به خوبی برنامههای کاربردی فراتر از موارد ذکر شده در بالا را نیز در آینده ممکن سازد. اما برخی از معایب نیز در این فناوری وجود دارد.
مزایا:
- با حذف دخالت انسان در راستی آزمایی، دقت بهبود یافته است
- کاهش هزینه با حذف تأیید شخص ثالث
- تمرکز زدایی، دستکاری در این سیستم را دشوارتر میکند
- تراکنشها امن، خصوصی و کارآمد هستند
- تکنولوژی شفاف
- یک جایگزین بانکی و راهی برای ایمن سازی اطلاعات شخصی شهروندان کشورهای دارای دولتهای ناپایدار یا توسعه نیافته ارائه میکند.
معایب:
- هزینه فناوری قابل توجه در استخراج بیت کوین
- تراکنشهای کم در ثانیه
- سابقه استفاده در فعالیتهای غیرقانونی، مانند دارک وب
- مقررات بسته به حوزه قضایی متفاوت و نامشخص است
- محدودیتهای ذخیره سازی دادهها
مزایای بلاک چین
دقت و درستی بلاک چین
تراکنشهای شبکه بلاک چین توسط شبکهای متشکل از هزاران کامپیوتر تأیید میشود و تقریباً تمام دخالت انسان در فرایند تأیید را حذف میکند که موجب خطای انسانی کمتر و ثبت دقیق اطلاعات میشود.
حتی اگر کامپیوتری در شبکه یک اشتباه محاسباتی داشته باشد، این خطا فقط در یک نسخه از بلاک چین ایجاد میشود. برای اینکه این خطا به بقیه بلاک چین سرایت کند، باید حداقل 51 درصد از کامپیوترهای شبکه آن را ایجاد کنند - که برای شبکه بزرگ و در حال رشدی به اندازه بیت کوین تقریبا غیرممکن است.
کاهش هزینهها
به طور معمول، مشتریان باید به بانک برای تأیید یک معامله، به دفتر اسناد رسمی برای امضای یک سند، و یا به یک روحانی برای انجام مراسم ازدواج هزینه پرداخت کنند. بلاک چین نیاز به تأیید شخص ثالث و به همراه آن هزینههای مرتبط به آن شخص ثالث را از بین میبرد. به عنوان مثال، صاحبان مشاغل هر زمان که پرداختها را با استفاده از کارتهای اعتباری میپذیرند، هزینه کمی را متحمل میشوند، زیرا بانکها و شرکتهایی که پرداختها را پردازش میکنند باید این تراکنشها را پردازش کنند. از سوی دیگر، بیت کوین قدرت مرکزی ندارد و کارمزد تراکنشهای محدودی دارد.
عدم تمرکز
بلاک چین هیچ یک از اطلاعات خود را در یک مکان مرکزی ذخیره نمیکند. در عوض، بلاک چین کپی شده و در شبکهای از رایانهها پخش میشود. هر زمان که یک بلوک جدید به بلاک چین اضافه میشود، هر کامپیوتر موجود در شبکه، بلاک چین خود را به روز میکند تا آن تغییر را در گزارشات خود ثبت کند. با انتشار آن اطلاعات در سراسر شبکه، به جای ذخیره آن در یک پایگاه داده مرکزی، دستکاری بلاک چین دشوارتر میشود. اگر یک نسخه از بلاک چین به دست یک هکر بیفتد، تنها یک نسخه از اطلاعات به جای کل شبکه، در معرض خطر قرار میگیرد.
تراکنشهای کارآمد
تراکنشهایی که از طریق یک مرجع مرکزی انجام میشود ممکن است تا چند روز طول بکشد. برای مثال، اگر سعی کنید یک چک را در عصر جمعه وصول کنید، ممکن است تا صبح دوشنبه وجهی را در حساب خود مشاهده نکنید. در حالی که مؤسسات مالی در ساعات اداری، معمولاً پنج روز در هفته، کار میکنند، بلاک چین 24 ساعت شبانه روز، 7 روز هفته و 365 روز در سال کار میکند.
پتراکنشها را میتوان در کمتر از 10 دقیقه تکمیل کرد و پس از چند ساعت میتوان آن را ایمن در نظر گرفت. این قابلیت به ویژه برای معاملات بین المللی مفید است، که معمولاً به دلیل مشکلات منطقه زمانی و این واقعیت که همه طرفها باید پردازش پرداخت را تأیید کنند، بسیار بیشتر طول میکشد.
معاملات خصوصی
بسیاری از شبکههای بلاک چین بهعنوان پایگاههای داده عمومی عمل میکنند، به این معنی که هر کسی با اتصال به اینترنت میتواند فهرستی از تاریخچه تراکنشهای شبکه را مشاهده کند. اگرچه کاربران میتوانند به جزئیات مربوط به تراکنشها دسترسی داشته باشند، اما نمیتوانند به اطلاعات شناسایی کاربرانی که این تراکنشها را انجام میدهند دسترسی داشته باشند.
این یک تصور غلط رایج است که شبکههای بلاک چین مانند بیت کوین ناشناس هستند، در حالی که در واقع فقط محرمانه هستند.
هنگامی که کاربر یک تراکنش عمومی انجام میدهد، کد منحصر به فرد او - همانطور که قبلاً ذکر شد کلید عمومی نامیده میشود - در بلاک چین ثبت میشود، اما اطلاعات شخصی آنها وارد بلاک چین نمیشود. اگر شخصی در یک صرافی که نیاز به شناسایی دارد، بیت کوین خرید کرده باشد، هویت آن شخص همچنان مستقیماً آدرس بلاک چین او است - اما تراکنش، حتی زمانی که نام شخص در آن استفاده شود، هیچ اطلاعات شخصی را فاش نمیکند.
تراکنشهای امن
پس از ثبت تراکنش، صحت آن باید توسط شبکه بلاک چین تأیید شود. هزاران رایانه روی بلاک چین به سرعت صحت جزئیات این تراکنش را تأیید میکنند. پس از اینکه رایانه تراکنش را تأیید کرد، به بلوک بلاک چین اضافه میشود. هر بلوک در بلاک چین حاوی هش منحصر به فرد خود به همراه هش منحصر به فرد بلوک قبل از آن است.
وقتی اطلاعات یک بلوک به هر طریقی ویرایش میشود، کد هش آن بلوک تغییر میکند - اما، کد هش روی بلوک بعد از آن تغییر نمیکند. این تناقض تغییر اطلاعات مربوط به بلاک چین را بدون اطلاع قبلی بسیار دشوار میکند.
شفافیت
اکثر بلاک چینها کاملاً نرم افزار اپن سورس هستند. این بدان معناست که هر کسی میتواند کد آن را مشاهده کند و به حسابرسان این امکان را میدهد که ارزهای رمز پایه مانند بیت کوین را برای امنیت بررسی کنند. این مسئله همچنین به این معنی است که هیچ مرجع واقعی در مورد کنترل کد بیت کوین یا نحوه ویرایش آن وجود ندارد. به همین دلیل، هر کسی میتواند تغییرات یا ارتقاء سیستم را پیشنهاد دهد. اگر اکثر کاربران شبکه موافق باشند که نسخه جدید کد همراه با ارتقاء صحیح و ارزشمند است، بیت کوین را میتوان به روز کرد.
بانکداری بدون بانک
شاید عمیقترین جنبه بلاک چین و بیت کوین این باشد که هر کسی، صرف نظر از قومیت، جنسیت، یا پیشینه فرهنگی، میتواند از آن استفاده کند. بر اساس گزارش بانک جهانی، تخمین زده میشود که 1.7 میلیارد بزرگسال حساب بانکی یا هیچ وسیلهای برای ذخیره پول یا ثروت خود ندارند.
این افراد اغلب پول کمی به دست میآورند که به صورت نقد فیزیکی پرداخت میشود. سپس آنها باید این پول نقد فیزیکی را در مکانهای مخفی در خانههای خود یا سایر مکانهای زندگی ذخیره کنند و خودشان را در معرض سرقت یا خشونت غیرضروری قرار دهند.
کلیدهای کیف پول بیت کوین را میتوان روی یک تکه کاغذ یا یک تلفن همراه ارزان قیمت ذخیره کرد یا حتی در صورت لزوم خود شخص میتوان آن را حفظ کند. برای اکثر مردم، این احتمال وجود دارد که این گزینهها راحتتر از قایم کردن انبوهی از پول نقد زیر یک تشک باشد.
بلاک چینهای آینده همچنین به دنبال راه حلهایی هستند تا نه تنها واحدی برای ذخیره سازی پول باشند، بلکه سوابق پزشکی، حقوق مالکیت و انواع قراردادهای قانونی دیگر را نیز ذخیره کنند.
معایب بلاک چین
هزینه فناوری
اگرچه بلاک چین میتواند هزینههای تراکنش کاربران را کم کند، اما این فناوری خیلی هم کم هزینه نیست. به عنوان مثال، سیستم PoW که شبکه بیت کوین از آن برای اعتبارسنجی تراکنشها استفاده میکند، مقادیر زیادی از برق کامپیوتری را مصرف میکند. در دنیای واقعی، برق مصرفی میلیونها کامپیوتر در شبکه بیت کوین نزدیک به مقدار برقی است که نروژ و اوکراین سالانه مصرف میکنند.
علیرغم هزینههای استخراج بیت کوین، کاربران همچنان مایلاند هزینه قبضهای برقشان افزایش یابد تا تراکنشهای روی بلاک چین را تأیید کنند. زیرا وقتی ماینرها یک بلوک را به بلاک چین بیت کوین اضافه میکنند، در جواب به اندازه کافی بیت کوین دریافت میکنند و وقت و انرژیشان ارزشمند میشود.
با این حال، وقتی صحبت از بلاک چینهایی میشود که از ارز دیجیتال استفاده نمیکنند، ماینرها باید برای اعتبارسنجی تراکنشها پول دریافت کنند یا انگیزههای دیگری برایشان ایجاد شود.
برخی راه حلها برای این مسائل پیدا شدهاند. به عنوان مثال، مزارع استخراج بیت کوین برای استفاده از انرژی خورشیدی، گاز طبیعی اضافی از پایگاههای فرکینگ یا نیروگاههای بادی راه اندازی شدهاند.
سرعت و ناکارآمدی داده
بیت کوین یک مورد عالی برای بررسی ناکارآمدیهای احتمالی بلاک چین است. حدود 10 دقیقه طول میکشد تا سیستم PoW بیت کوین یک بلوک جدید به بلاک چین اضافه کند. با این نرخ، تخمین زده میشود که شبکه بلاک چین تنها میتواند حدود هفت تراکنش در ثانیه (TPS) را مدیریت کند.
اگرچه سایر ارزهای رمز پایه مانند اتریوم عملکرد بهتری نسبت به بیت کوین دارند، اما همچنان در بلاک چین محدود هستند. نام تجاری قدیمی Visa، برای مثال، میتواند 65000 تراکنش در ثانیه را پردازش کند.
سالهاست که راه حلهایی برای این موضوع در دست توسعه هستند. در حال حاضر بلاک چینهایی وجود دارند که بیش از 30000 تراکنش در ثانیه دارند. مسئله دیگر این است که هر بلوک فقط میتواند دادههای زیادی را در خود جای دهد. بحث اندازه بلوک یکی از مبرمترین مسائل برای مقیاس پذیری بلاک چینها در آینده بوده و هست.
فعالیت غیرقانونی
در حالی که محرمانه بودن در شبکه بلاک چین از کاربران در برابر هک محافظت میکند و حریم خصوصی را حفظ میکند، همچنین امکان تجارت و فعالیت غیرقانونی در شبکه بلاک چین را فراهم میکند. شناخته شدهترین مثال از بلاک چین که برای تراکنشهای غیرقانونی استفاده میشود، احتمالاً جاده ابریشم است، یک بازار آنلاین دارک وب غیرقانو نی برای مواد مخدر و پولشویی که از فوریه 2011 تا اکتبر 2013 که توسط FBI تعطیل شد، فعالیت میکرد.
دارک وب به کاربران این امکان را میدهد که بدون ردیابی با استفاده از مرورگر Tor، کالاهای غیرقانونی بخرند و بفروشند و خریدهای غیرقانونی در بیت کوین یا سایر ارزهای دیجیتال انجام دهند. مقررات فعلی ایالات متحده، ارائه دهندگان خدمات مالی را ملزم میکند که هنگام افتتاح حساب، اطلاعاتی در مورد مشتریان خود به دست آورند، هویت هر مشتری را تأیید کنند، و تأیید کنند که مشتریان در هیچ لیستی از سازمانهای تروریستی شناخته شده یا مشکوک نیستند.
از این سیستم میتوان هم به عنوان یک مزیت و هم به عنوان یک عیب نام برد زیرا به هر کسی امکان دسترسی به حسابهای مالی را میدهد، اما به مجرمان اجازه میدهد راحتتر معامله کنند. بسیاری استدلال کردهاند که تعداد استفادههای خوب از ارزهای دیجیتال، مانند بانکداری در دنیای بدون بانک، بیشتر از استفادههای بد از آن است، به ویژه زمانی که بیشتر فعالیتهای غیرقانونی هنوز از طریق پول نقد غیر قابل ردیابی انجام میشود.
در حالی که بیت کوین در اوایل برای چنین مقاصدی مورد استفاده قرار میگرفت، ماهیت شفاف و کامل آن به عنوان یک دارایی مالی باعث شده بود که فعالیت غیرقانونی به ارزهای دیجیتال دیگری مانند Monero و Dash منتقل شود. امروزه، فعالیت غیرقانونی تنها بخش بسیار کمی از کل معاملات بیت کوین را تشکیل میدهد.
مقررات
بسیاری در فضای کریپتو نگرانی خود را در مورد مقررات دولتی در مورد ارزهای دیجیتال ابراز کردهاند. در حالی که با رشد شبکه غیر متمرکز آن، پایان دادن به چیزی مانند بیت کوین دشوارتر و تقریباً غیرممکن میشود، دولتها از نظر تئوری میتوانند مالکیت ارزهای دیجیتال یا مشارکت در شبکههای آنها را غیرقانونی کنند.
این نگرانی با گذشت زمان کمتر شده است، زیرا شرکتهای بزرگی مانند PayPal شروع به اجازه مالکیت و استفاده از ارزهای دیجیتال در پلتفرم خود کردهاند.
پلتفرم بلاک چین چیست؟
یک پلت فرم بلاک چین به کاربران و توسعه دهندگان اجازه میدهد تا استفادههای جدیدی از زیرساخت بلاک چین موجود ایجاد کنند. یک مثال اتریوم است که دارای یک ارز دیجیتال بومی به نام اتر (ETH) است. اما بلاک چین اتریوم همچنین امکان ایجاد قراردادهای هوشمند و توکنهای قابل برنامه ریزی مورد استفاده در عرضه اولیه سکه (ICO) و توکنهای غیر قابل تعویض (NFT) را فراهم میکند. همه اینها بر اساس زیرساخت اتریوم ساخته شده و توسط گرههای شبکه اتریوم ایمن شدهاند.
چند بلاک چین وجود دارد؟
تعداد بلاک چینهای زنده هر روز با سرعت فزایندهای در حال افزایش است. تا سال 2022، بیش از 10000 ارز دیجیتال فعال مبتنی بر بلاک چین وجود دارد و صدها بلاک چین دیگر که وابسته به ارز دیجیتال نیستند نیز وجود دارد.
تفاوت بین یک بلاک چین خصوصی و یک بلاک چین عمومی چیست؟
یک بلاک چین عمومی، که به عنوان بلاک چین باز یا بدون مجوز نیز شناخته میشود، جایی است که هر کسی میتواند آزادانه به شبکه بپیوندد و یک گره ایجاد کند. به دلیل ماهیت باز آن، این بلاک چینها باید با رمزنگاری و یک سیستم اجماع مانند اثبات کار (PoW) ایمن شوند.
از سوی دیگر، یک بلاک چین خصوصی یا مجاز، نیاز به تأیید هر گره قبل از پیوستن دارد. از آنجایی که گرهها قابل اعتماد در نظر گرفته میشوند، لایههای امنیتی نیازی به قوی بودن ندارند.
چه کسی بلاک چین را اختراع کرد؟
فن آوری بلاک چین برای اولین بار در سال 1991 توسط Stuart Haber و W. Scott Stornetta، دو ریاضیدانی که میخواستند سیستمی را پیاده سازی کنند که در آن مهرهای زمان اسناد را نمیتوان دستکاری کرد، مطرح شد. در اواخر دهه 1990 میلادی، سایفرپانک Nick Szabo پیشنهاد استفاده از یک بلاک چین را برای ایمن کردن یک سیستم پرداخت دیجیتال، معروف به بیت گلد (که هرگز اجرا نشد) را ارائه کرد.
آینده بلاک چین چیست؟
با بسیاری از کاربردهای عملی این فناوری که در حال حاضر پیاده سازی و بررسی شدهاند، بلاک چین در نهایت به لطف بیت کوین و ارزهای دیجیتال نامی برای خود دست و پا کرده است. به عنوان یک کلمه کلیدی بر روی زبان هر سرمایه گذار در کشور، بلاک چین میتواند عملیات تجاری و دولتی را دقیقتر، کارآمدتر، ایمنتر و ارزانتر و با واسطههای کمتر انجام دهد.
همانطور که ما برای ورود به دهه سوم بلاک چین آماده میشویم، دیگر بحث این نیست که آیا شرکتهای قدیمی به این فناوری دست پیدا میکنند یا خیر. بلکه سؤال اصلی این است که چه زمانی شروع به استفاده از آن خواهند کرد! امروزه شاهد گسترش NFTها و توکنسازی داراییها هستیم. دهههای آینده، دورهی مهمی از رشد برای بلاک چین خواهند بود.
نظر دهید